“Alle belangrijke, duurzame relaties hebben productieve conflicten nodig om te kunnen groeien” ( Patrick Lencioni, de angst voor conflicten 2002)

Conflicten lijken echter soms het slechtste in mensen op te roepen. Niet omdat de intentie van bij het conflict betrokken personen slecht zou zijn. Maar omdat het brein ons in een richting stuurt waar we geen weerstand aan kunnen bieden. Ons brein is op de eerste plaats gericht op lijfsbehoud. En reageert dus op situaties die stress oproepen, wat gepaard gaat met sterke angstbeleving en de behoefte om voor ons behoud te vechten.

De mediator biedt uitweg uit het stressvolle labyrint door inzicht te bieden in de conflictstijlen en in de, vaak niet aan het conflict dienstbare, communicatiepatronen. Pas als de stress gereduceerd is en betrokken partijen weer gebruik kunnen maken van die delen van het brein die de emotie reguleren, kunnen oplossingsrichtingen aan de orde komen.

Herkenbaar voor iedereen die met conflictsituaties in aanraking is geweest, of zelf daarin verstrikt is geraakt.

Wil een mediation zin hebben dan moeten partijen bereid zijn om over wat hen verdeeld houdt te praten. Al vanaf de start wordt veel aandacht besteed aan de intenties van partijen; willen ze er echt samen uitkomen? Commitment van beide partijen om tot een toekomstbestendige oplossing te komen, vormt de basis voor een geslaagde uitkomst.

Een conflict bestaat uit verschillende fases, benoemd in de zogenaamde escalatieladder van Friedrich Glasl. Bij elke fase van het conflict hoort een bepaald gedrag en een bepaalde manier van denken die van toepassing is op de persoon. Denk hierbij bijvoorbeeld aan fase 1, die getypeerd wordt als Win – Win, waarin discussies zich verharden, een impasse optreedt, polarisatie op de loer ligt en de communicatie zich laat kenmerken. Of fase 3 de Lose – Lose fase, in deze fase is men alleen nog maar gericht op wederzijdse destructie, lijkt het tij niet meer te keren en lijkt ieder gunstig toekomstperspectief verdwenen.

Wij treffen deze fase vaak aan wanneer sprake is van een complex verloop van bijvoorbeeld een scheiding, ook wel ‘vechtscheiding’ genoemd.

De rol van de mediator is die van procesbegeleider en gespreksleider. De mediator is getraind in het herkennen van conflictstijlen, communicatiepatronen en het signaleren van fricties die het vinden van een oplossing in de weg staan. Hij wordt geacht beweging te krijgen in een dynamiek die lijkt te zijn vastgelopen. De zojuist genoemde laatste fases van de escalatieladder vragen “hoge school navigatie kwaliteiten” van de mediator om partijen weer in een constructieve modus te krijgen.

In elke fase is het van belang om waar mogelijk te normaliseren, aan te sluiten bij gedeelde waarden over wat geoorloofd is in bijvoorbeeld gedrag en communicatie, en wat niet. De strijd over een schutting tussen buren kan bij partijen het gevoel oproepen dat het om tegengestelde belangen gaat. Wanneer de veiligheid van de (buur-)kinderen echter ter sprake komt, wanneer zij dit hekwerk moeten passeren, dan zullen beide partijen zich kunnen vinden in het beginsel “veiligheid van kinderen moet niet in geding zijn”.

Ook in de oplossingsgerichte mediation blijft de werkwijze gericht op de gewenste (verbeterde) toekomstsituatie in plaats van het diepgaand onderzoeken van het conflict en de ontstaansgeschiedenis.

De volgende vragen komen aan de orde. Wat hebben partijen voor ogen als de gewenste toekomstsituatie? Wat heeft hen tot nu toe belemmerd om daar te komen? Wat heeft niet gewerkt en wat werkt wel? Welke stappen kunnen gezet worden om in de richting te komen van de gewenste toekomstsituatie? Wie doet welke stap? Zijn partijen bijvoorbeeld in de toekomst van plan om zaken met elkaar te blijven doen, welke gezamenlijke belangen moeten worden meegewogen? Wat is nodig om het vertrouwen te herstellen? Wie moet welke stap zetten en welke volgorde is hierbij wenselijk?

In alle conflictsituaties speelt het toekomstperspectief een belangrijke rol. Het speekwoord “beter een goede buur dan een verre vriend” spreekt boekdelen. Het woongenot en de sfeer waarin mensen wonen wordt mede bepaald door de relatie met hun buren. Het kan hierbij gaan om een jaren durende burenrelatie.

De effecten van een conflict kan als een olievlek over de levensgebieden vloeien. Zo werken conflicten in de werksituatie door in de privé sfeer, want ook na de werkdag is het conflict nog niet over.

Werkrelaties zijn veelal duurzaam. Voor zowel het belang van het werkplezier en het gevoel van veiligheid van de conflicterende collega’s, alsook voor de samenwerking in het team is een productief conflict belangrijk.

Een mediationtraject houdt gemiddeld circa 4 à 5 gesprekken in en wordt veelal afgesloten met een overeenkomst (zoals bijvoorbeeld een echtscheidingsconvenant). Betreft de mediation een grote groep van mensen (groter dan 12 personen) dan wordt een co-mediator toegevoegd.

Van te voren wordt een indicatie van de kosten opgegeven.